Oddawanie stolca jest bardzo pierwotną potrzebą fizjologiczną, jednak w XXI. wieku jest dalej tematem wstydliwym.
Książkową definicją zaparć jest „zbyt mała częstotliwość wypróżnień (≤2/tydz.) lub stolce twarde, oddawane z wysiłkiem, często z towarzyszącym uczuciem niepełnego wypróżnienia”. Analizując ten temat w kontekście ciąży radziłabym zwrócić uwagę na rytm wypróżnień przed i w trakcie jej trwania, bóle brzucha, uczucie parcia na stolec, niemożność wypróżnienia się. Żeby lepiej zrozumieć problem zaparć u ciężarnych należy poznać ich przyczynę!
Poziom progesteronu wzrasta w drugiej fazie cyklu miesiączkowego, a jeśli dojdzie do zapłodnienia podwyższa się jeszcze bardziej. Na skutek jego rozkurczającego działania na mięsnie gładkie przewodu pokarmowego, dochodzi do rozluźnienia mięśni jelita i spowolnienia ruchów perystaltycznych (odpowiedzialnych za przesuwanie pokarmu w stronę odbytnicy), co objawia się skłonnością do zaparć. Dodatkowo progesteron upośledza czynność zwieraczy przełyku i poszerza przewód pokarmowy, co powoduje refluks żołądkowy – „zgagę”. Drugim powodem jest często ograniczone spożywanie płynów. Jak wiadomo w ciąży potrzeba oddania moczu jest częstsza, dlatego też wiele kobiet podświadomie mniej pije. Dodatkowo dochodzi do tego częste pojawienie się hemoroidów – związane z rozszerzeniem się naczyń krwionośnych i ze zwiększonym ciśnieniem w jamie brzusznej. Bolesność oddawania stolca w tym przypadku również wpływa na nieregularne wypróżniania. Fizjologiczna niedokrwistość ciężarnych – czyli zmniejszenie ilości czerwonek krwinek w stosunku do osocza po 34 tyg., często leczona jest preparatami z żelazem, które również wywołują zaparcia.
Najważniejsze są działania profilaktyczne. W
związku z tym, że nie można zmniejszyć poziomu progesteronu, nie ma leczenia
przyczynowego, jest jedynie objawowe.
Na co zwrócić uwagę gdy występują zaparcia
- Spożycie min. 2-3 l wody dziennie. Jeśli nie jesteście w stanie o tym pamiętać, są dostępne aplikacje przypominające o piciu wody w określonych przedziałach czasowych :).
- Wystarczającą aktywność fizyczna – często w ciąży rezygnujecie z intensywnego uprawiania sportu w trosce o dziecko, ale jest wiele ćwiczeń, które są zalecane by zmniejszyć ryzyko problemów z kręgosłupem w czasie jej trwania i przygotować odpowiednio ciało do porodu. Możecie uprawiać np. nordic walking, pływanie czy jogę. Oferta fitnessowa skierowana dla przyszłych mam jest także coraz szersza.
- Bardzo ważne, choć zapewne najtrudniejsze, jest utrzymanie diety bogatoresztkowej – czyli spożywanie dużych ilości błonnika. Jest to wyzwanie szczególnie w pierwszych miesiącach ciąży, kiedy to z powodu porannych mdłości i wymiotów toleruje się jedynie ściśle określone rodzaje i ilości (często niewielkie) pokarmów. Dodatkowo w związku z refluksem ograniczone zostaje spożycie warzyw, owoców i kawy, które to pobudzają perystaltykę. Najważniejsze w walce z zaparciami jest przyjmowanie ok. 20–30 g błonnika na dzień. Zostaje on jedynie w niewielkim stopniu strawiony, a ma zdolności wchłaniania wody, co rozluźnia masy kałowe i ułatwia ich wydalenie. Najłatwiej zamienić produkty takie jak chleb pszenny na wieloziarnisty czy też makaron biały na pełnoziarnisty, jak i ryż biały na ciemny. Kasza gryczana również ma dużą zawartość tego dobroczynnego związku. Dodatkowo możecie spożywać musli (8 dag = 5 g błonnika) lub otręby pszenne (3–4 łyżki stołowe = 15–20 g). Warzywa, które mają dużo błonnika to np. marchew, buraki, papryka. Jeśli chodzi o owoce dodatkowo niepodrażniające przewodu pokarmowego mogą to być np. gruszki, jabłka, suszone śliwki czy morele.
- Ciąża jest okresem zwiększonego zapotrzebowania na magnez, który wpływa na rozluźnienie mięśniówki macicy. Zalecany jest, gdy występuje krwawienie we wczesnej ciąży lub przedwczesne skurcze (maksymalna dzienna dawka to 400 mg). Magnez ma również pozytywny wpływ na wypróżnianie. Zatrzymuje wodę w jelicie i pobudza ruchy perystaltyczne jelit przesuwające masy kałowe w przewodzi pokarmowym.
Jeśli te wszystkie kroki profilaktyczne nie wystarczą i dalej borykacie się Panie z zaparciami, zgłoście się do lekarza prowadzącego, który omówi z Wami terapię lekami o działaniu osmotycznym, które to zgodnie z aktualną wiedzą są najbezpieczniejsze w okresie ciąży.
Lek. med. Marta Dobek-Brylińska
Specjalista Ginekolog-Położnik
Lekarz Medycyny Estetycznej
Zapraszam do dyskusji na naszej stronie na portalu Facebook.