Cytologia płynna (ang. Liquid Based Cytology, zwana również cytologią cienkowarstwową) w naszej przychodni dostępna jest już od 6 lat, dlatego też nie mogę określić jej jako nowość na rynku. Muszę jednak przyznać, że nigdy wcześniej nie cieszyła się ona tak dużym zainteresowaniem.
Cytologia jest to mikroskopowe badanie komórek pobranych ze śluzówki tarczy szyjki macicy i kanału szyjki macicy. Pozwala ono na wykrycie stanów przedrakowych oraz raka szyjki macicy już we wczesnym stadium umożliwiając leczenie oszczędzające, znacznie poprawiając prognozę Pacjentki.
Cytologia konwencjonalna a cytologia płynna
Jeśli chodzi o sposób przeprowadzenia badania w gabinecie ginekologicznym to niewiele się on różni od siebie. Jest to szybkie, bezbolesne pobranie komórek nabłonka płaskiego z powierzchni tarczy szyjki macicy i nabłonka gruczołowego z kanału szyjki macicy.
W przypadku cytologii konwencjonalnej powinna zostać użyta miękka silikonowa szczoteczka z dłuższym „włosiem” w jej centralnej części, by lepiej dotrzeć do wnętrza szyjki macicy. Jej elastyczność zapewnia przeniesienie możliwie dużej ilości pobranego materiału na szkiełko. W przypadku cytologii płynnej budowa szczoteczki nieco się różni – w jej centrum znajduje się wprawdzie dłuższa, ale sztywniejsza część pokryta malutkimi wypustkami. Umożliwia to jeszcze łatwiejsze dotarcie do kanału szyjki macicy, pobranie materiału, a dzięki temu, że szczoteczka trafia bezpośrednio do pojemnika z roztworem to wszystkie pobrane komórki zostają przesłane do laboratorium. Na tym etapie powstaje pierwsza różnica – w przypadku cytologii płynnej niemalże 100% pobranego materiału trafia do badania.
Na szkiełku w przypadku cytologii konwencjonalnej znajdują się oprócz komórek nabłonka również komórki śluzu, krwi oraz np. bakterie, które utrudniają ocenę preparatu. W przypadku płynnej cytologii komórki nabłonka zostają oddzielone (odwirowane w laboratorium) od wszystkich innych składników roztworu. Znacząco ułatwia to cytologowi ocenę preparatu.
W związku z tymi różnicami cytologię płynną cechuje zdecydowanie mniejszy procent wyników fałszywie negatywnych, czyli wyników prawidłowych mimo zmian w komórkach nabłonka.
Wiele przeprowadzonych badań jak i oficjalne stanowisko Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego mówią o czułości jednorazowego konwencjonalnego badania cytologicznego pomiędzy ca. 55, a 80%. Należy zaznaczyć, że im komórki nabłonka są bardziej zmienione (dysplazja dużego stopnia) tym badanie jest miarodajniejsze. Cytologia konwencjonalna lepiej wykrywa zmiany w nabłonku płaskim pochodzącym z tarczy szyjki macicy niż w nabłonku gruczołowym znajdującym się w kanale szyjki macicy. Cytologia płynna cechuje się natomiast większą czułością szczególnie w przypadku zmian małego stopnia oraz tych pochodzących z wnętrza szyjki macicy.
Dodatkowo z jednej próbki cytologii płynnej można zlecić wykonanie dodatkowych badań np. na obecności onkogennych wirusów HPV poprzez metodę PCR wykrywającą ich DNA.
Na przestrzeni lat standardy cytologii konwencjonalnej zostały wyśrubowane- oficjalnie zabronione jest pobieranie jej wacikami, czy szpatułkami. Również ocena preparatu musi odbywać się w ośrodkach spełniających normy narzucone przez NFZ przez wykwalifikowany zespół cytologów/patologów.
Cytologia konwencjonalna wykonywana jest w ramach programu profilaktycznego bezpłatnie dla pacjentek w wieku od 25. do 59. roku życia, raz na 3 lata.
Chciałabym zaznaczyć, że pierwsze badanie cytologiczne powinno być przeprowadzone po 3 latach od rozpoczęcia współżycia (jest to wystarczający czas do rozwoju stanów patologicznych po zakażeniu wirusem HPV). Cytologię należy przeprowadzać również po 59 roku życia.
Bezsprzecznie cytologia płynna ma wiele zalet i jest doskonalszą formą swojej konwencjonalnej „siostry”. NAJWAŻNIEJSZYM jest jednak, aby regularnie wykonywać badanie cytologiczne. Nie uchroni Was to wprawdzie przed rozwinięciem zmian w obrębie szyjki macicy ale gdy zostaną one wykryte we wczesnym stadium może uratować Wam to życie i oszczędzić długotrwałej, obciążającej terapii.
Do dyskusji o artykule jak zawsze zapraszamy na nasz Fanpage.
P.S.
Na koniec parę ważnych wskazówek dla każdej Pacjentki przed badaniem cytologicznym:
- Badanie najlepiej wykonać między 10. a 20. dniem cyklu (min. 2-3 dni po zakończonej miesiączce oraz przed rozpoczęciem następnej).
- Należy powstrzymać się od stosunku płciowego na 48h przed badaniem.
- Przez 3-4 dni poprzedzające badanie nie należy stosować leków dopochwowych.
Więcej w temacie raka szyjki macicy znajdziecie w naszym artykule o akcji „PINK LIPS”.
Dr n. med. Dorota Dobek
Specjalista Ginekolog-Położnik
Dyplomowany Lekarz Medycyny Estetycznej