Z okazji rozpoczęcia tegorocznej ogólnopolskiej akcji „Zawsze Pier(w)si”, które to odbędzie się w stolicy Dolnego Śląska, dnia 7.04.2019, chciałybyśmy poruszyć temat raka piersi i zwrócić uwagę wszystkich kobiet na zasadność korzystania z bezpłatnych badań profilaktycznych.
Obecnie rak piersi jest dobrze poznaną chorobą z bogatym wachlarzem możliwości terapeutycznych. Niestety wynika to głównie z jego częstego występowania. Szacuje się, że na całym świecie rozpoznaje się go u 1.5 miliona kobiet ROCZNIE i dotyczy głównie krajów rozwiniętych i rozwijających się. Ostatnie dane statystyczne dotyczące Polski pochodzą z 2013 roku i mówią o ponad 17 tys. kobiet, u których zdiagnozowano raka piersi. Zachorowalność na nowotwory złośliwe piersi w ciągu ostatnich trzech dekad wzrosła ponad 2-krotnie. Tylko w naszej przychodni rozpoznajemy ponad 50 nowych przypadków rocznie.
Rak piersi jest bardzo różnorodny, jeśli chodzi o biologię guza. Powstaje z różnych komórek budujących gruczoł piersiowy – głównie z komórek przewodów mlecznych i zrazików. Rak ten daje przerzuty drogą naczyń chłonnych w pierwszej kolejności najczęściej do węzłów chłonnych pachowych, a także drogą krwionośną. Przerzuty guza można odnaleźć w wątrobie, kościach, płucach, czy mózgu.
Czynniki ryzyka
Głównym czynnikiem ryzyka jest wiek – około 80% zachorowań dotyczy kobiet po 50 roku życia. Ważną rolę odgrywa także obciążenie genetyczne, dlatego też jeśli krewni pierwszego stopnia (matka, siostra, córka) chorowały na raka gruczołu piersiowego, albo jajnika, szczególnie w młodym wieku, to należy poinformować o tym swojego lekarza prowadzącego, który po określeniu ryzyka, w razie potrzeby skieruje Pacjentkę do poradni genetycznej. Zostało zbadanych wiele genów, które predysponują do rozwoju raka piersi, ale dotychczas największą rolę przypisuje się genom supresorowym BRCA 1 i 2, które zwiększają ryzyko wystąpienia raka piersi do 80% oraz raka jajnika do 30%. Część kobiet z tą mutacją decyduje się na usunięcie profilaktyczne gruczołu piersiowego z zachowaniem skóry i brodawki piersiowej oraz odbudowę piersi implantami. Zabieg ten wprawdzie znacznie obniża ryzyko, ale nie eliminuje go całkowicie. Dodatkowymi czynnikami ryzyka są otyłość, wczesny wiek wystąpienia pierwszej i późny wiek wystąpienia ostatniej miesiączki. Późne macierzyństwo i mała liczba donoszonych ciąż również predysponują do rozwoju raka piersi. Także kobiety, które nie karmiły piersią lub karmiły krótko mają większe ryzyko zachorowalności na raka piersi. Ważnym czynnikiem ryzyka jest również stosowanie preparatów hormonalnych jako antykoncepcji, czy hormonalnej terapii zastępczej. Po zdiagnozowaniu raka piersi należy bezzwłocznie odstawić wszelkie preparaty hormonalne oraz usunąć wewnątrzmaciczne wkładki antykoncepcyjne zawierające hormony.
Objawy
Najkorzystniejsza prognozę mają nowotwory złośliwe piersi, które nie dają objawów klinicznych, dlatego też tak ważne są badania profilaktyczne w postaci mammografii, czy USG gruczołu piersiowego. Ważne jest również samobadanie piersi (znacząca część raków występuje w kwadrancie górnym zewnętrznym piersi), a w razie jakichkolwiek wątpliwości należy zgłosić się do lekarza celem wykonania dodatkowej diagnostyki. Również niepokój powinna wzbudzić sekrecja-wyciek z gruczołu piersiowego, zaciągnięcie brodawki, czy owrzodzenie lub pogrubienie skóry, jej zaczerwienienie oraz tzw. objaw skórki pomarańczy, kiedy skóra przypomina powierzchnię tego owocu.
Program profilaktyczny
Mammografia jest bezpłatna w Polsce dla każdej ubezpieczonej kobiety od 50 do 69 roku życia, raz na dwa lata w ramach programu profilaktycznego. Niektórym mogłoby się wydawać, że to wieki, ale szacuje się, że czas potrzebny od powstania pierwszych komórek nowotworowych do pierwszych objawów, które można wykryć badaniem przedmiotowym to okres około 5 do 7 lat w zależności od typu raka piersi.
Mammografia ma na celu wykrycie raka piersi we wczesnym stadium – zdiagnozowanie choroby na takim etapie daje ponad 90% szans na wyleczenie i przeżycie następnych 10 lat bez nawrotu choroby. Należy pamiętać, że diagnoza raka piersi, której kobiety się tak bardzo obawiają i odkładają w czasie wizytę u lekarza, nie jest już wyrokiem, gdyż istnieją różnorodne coraz skuteczniejsze możliwości leczenia. Czas jest jednak największym wrogiem i niekiedy Pacjentki zgłaszają się po prostu za późno.
Mammografia jest najbardziej miarodajnym badaniem u kobiet, których piersi składają się głównie z tkanki tłuszczowej, dlatego też jest badaniem z wyboru od 40-45 roku życia. Wcześniej, w przypadku młodszych Pacjentek, u których piersi składają się głównie z tkanki gruczołowej zdecydowanie dokładniejsze jest badanie USG. Dodatkowym badaniem przeprowadzanym w przypadkach niejasnych co do rozległości guza jest rezonans magnetyczny. By postawić diagnozę raka piersi niezbędne jest pobranie próbki, do badania histopatologicznego. Można uzyskać ją poprzez biopsję specjalną igłą, albo systemem zasysającym pod ciśnieniem- vacuum pod kontrolą USG lub mammografii.
Leczenie w zależności od stadium choroby i biologii guza obejmuje
Leczenie miejscowe
- Operacyjne: operację oszczędzającą pierś połączoną z radioterapią (naświetlaniem), bądź też usunięcie radykalne piersi. W 2018 roku na największej amerykańskiej konferencji senologicznej w San Antonio w USA przedstawiono szerokie badania pokazujące, że operacja oszczędzająca (gdy jest ona możliwa) połączona z naświetlaniem daje lepsze prognozy niż jedynie radykalne usunięcie gruczołu piersiowego. Jeszcze nie tak dawno usuwano większość węzłów chłonnych pachowych do badania histopatologicznego podczas operacji raka piersi. Aktualnie jednak, gdy obszar pachowy w USG jest niezmieniony, albo gdy próbki z powiększonych węzłów chłonnych nie zawierają komórek rakowych, wystarczy pobrać pierwsze węzły chłonne tzw. „wartownicze” (średnio 1-3 węzłów). Dzięki takiemu postępowaniu znacząco spadła liczba kobiet dotkniętych pooperacyjnymi obrzękami kończyn górnych, bądź uszkodzeniem nerwów przebiegających w dole pachowym.
- Radioterapia wyżej wspomniana jako leczenie uzupełniające do leczenia oszczędzającego operacyjnego, bądź w przypadku zajętych węzłów chłonnych pachowych – naświetlaniu podlega wtedy obszar spływu chłonki oraz dół pachowy. Można także naświetlać niektóre odległe przerzuty np. w kościach, czy mózgu.
Leczenie systemowe, czyli takie, które działa w obszarze całego ciała
- Hormonoterapia w przypadku guzów wrażliwych na działanie hormonów – estrogenu i progesteronu. Składa się na nią kilka grup leków i jest bardzo skuteczna, a dodatkowo daje stosunkowo niewiele niepożądanych efektów ubocznych.
- Chemioterapia – leki cytostatyczne, które są wdrażane m.in. w przypadku nowotworów o negatywnych receptorach hormonalnych na powierzchni guza, szybko rosnących, często w przypadku raka piersi, który dał przerzuty do węzłów chłonnych pachowych, czy w przypadku odległych przerzutów. Decyzja o włączeniu chemioterapii jest podejmowana indywidualnie w przypadku każdej Pacjentki.
- Terapia przeciwciałami – najskuteczniejsza w przypadku skojarzenia z chemioterapią, podawana dożylnie lub podskórnie, blokująca receptory HER-2 na powierzchni guza, jeśli nowotwór takowe posiada.
„Breast Unit”
Cały świat dąży do wytworzenia struktur zajmujących się kompleksowym leczeniem raka piersi. W Niemczech, Austrii i Szwajcarii to ginekolodzy zajmują się diagnostyką i leczeniem raka piersi, włącznie z leczeniem operacyjnym i chemioterapią. Współpracują jedynie z radiologami i radioterapeutami. Onkolodzy kliniczni przejmują pacjentki z reguły jedynie z rozsianymi nowotworami piersi. W Polsce system wymaga zaangażowania wielu specjalistów: ginekologów, chirurgów onkologicznych, onkologów klinicznych, a także radioterapeutów i radiologów, co czasami niestety utrudnia szybkie rozpoczęcie terapii. Bardzo pozytywnym zjawiskiem jest utworzenie również w Polsce wysoko wyspecjalizowanych oddziałów „Breast Unit”, gdzie kierowane są pacjentki z diagnozą, bądź z podejrzeniem raka piersi. Te ośrodki zapewniają kompleksową diagnostykę i terapię.
NZOZ Ginekomed Dorota Dobek zapewnia Państwu kompleksową opiekę ambulatoryjną wraz z regularnymi bezpłatnymi badaniami profilaktycznymi oraz konsultacje onkologiczne w ramach NFZ, a także uzupełniającą diagnostykę ultrasonograficzną z pobraniem biopsji do badania histopatologicznego.
Jeśli chcesz wesprzeć kobiety dotknięte rakiem piersi możesz wziąć udział w akcji „ZAWSZE PIER(W)SI” w woj. dolnośląskim we Wrocławiu dnia 07.04.2019, bądź w Świdnicy dnia 08.06.2019. Jeśli chcesz zrobić coś dla siebie to badaj regularnie swoje piersi, jeśli masz ukończone 50 lat upewnij się, że Twoje badanie mammograficzne nie jest starsze niż dwa lata, jeśli jesteś młodszą kobietą omów z ginekologiem wykonanie pierwszego w życiu USG piersi. Prowadź aktywny tryb życia, gdyż badania pokazują, że dzięki regularnym ćwiczeniom fizycznym obniżasz ryzyko wystąpienia raka piersi.
Pozdrawiam,
Lek. med. Marta Dobek-Brylińska
Ginekolog-Położnik
Dyplomowany Lekarz Medycyny Estetycznej
Zapraszamy do dyskusji na naszej stronie na portalu Facebook.