Mięśniaki macicy

„Ma Pani mięśniaka macicy”. Zdanie to pada bardzo często w gabinetach ginekologicznych, gdyż mięśniaki macicy występują u 25-40% populacji żeńskiej w wieku rozrodczym. Cieszy mnie fakt, że w tej kwestii świadomość Pacjentek jest duża i przyjmują tą diagnozę spokojnie, nie obawiając się, że jest to nowotwór złośliwy. Wiedza kobiet w tej kwestii zdecydowanie wzrosła na przestrzeni mojej 36-letniej praktyki zawodowej.

Z tego artykułu dowiecie się jakie objawy dają mięśniaki macicy, kiedy należy je leczyć i jakie są możliwości terapeutyczne.

Mięśniaki macicy histologicznie są jednorodną grupa zmian NIEzłośliwych, wywodzącą się z mięśni gładkich macicy, a mimo to dają bardzo zróżnicowany obraz choroby. Ma to głównie związek z ich lokalizacja i wielkością. Większość pacjentek nie ma żadnych dolegliwości z nimi związanych i zostają one przypadkowo zdiagnozowane podczas badania USG u ginekologa.

Mięśniaki macicy - miesniaki

Mięśniaki dzielimy na

  • Podśluzówkowe – znajdujące się zaraz pod błoną śluzową macicy – mają kontakt ze światłem jamy macicy
  • Międzymięśniowe, śródścienne – znajdują się w ścianie macicy
  • Podsurowicówkowe – znajdujące się na powierzchni macicy od strony jamy brzusznej

Czynnikami predysponującymi do rozwoju mięśniaków są: rasa afroamerykańska, rodzinne występowanie mięśniaków, mała liczba przebytych ciąż, bądź bezpłodność oraz nadwaga. Częstość występowania mięśniaków wzrasta z wiekiem, aż do osiągnięcia przez kobietę wieku menopauzalnego. Kiedy poziom hormonów spada, z reguły nie pojawiają się już nowe ogniska choroby, a wzrost tych istniejących zostaje zahamowany,  często ulegają one nawet obkurczeniu.

Do objawów należą

  • Obfite i bolesne krwawienia miesiączkowe
    • z tego powodu najczęściej zgłaszają się Pacjentki do lekarza
    • charakterystyczne są dla mięśniaków mających kontakt z jamą macicy -podśluzówkowych jak i również międzymięśniowych
    • długofalowo mogą prowadzić do anemii
  • Niepłodność
    • Związek mięśniaków z niepłodnością nie został dokładnie wyjaśniony, ale wiadomo, że ich usunięcie zwiększa szansę zajścia w ciążę (30-80%) wśród par starających się aktywnie min. rok o dziecko.
  • Objawy uciskowe
    • Głównie zależne od rozmiaru mięśniaka mającego twardą strukturę oraz jego lokalizacji np. na przedniej ścianie macicy od strony pęcherza moczowego może wywołać potrzebę częstego oddawania moczu, jeśli na tylnej ścianie macicy od strony odbytnicy kłopoty z wypróżnianiem, czy bóle pleców. Mięśniaki mogą osiągać bardzo pokaźne rozmiary – kilkudziesięciu centymetrów. https://www.livescience.com/63524-giant-fibroid-surgery.html
  • Ciąża
    • Większość mięśniaków nie wykazuje wzrostu w okresie ciąży, część z nich ulega nawet zmniejszeniu. Wynika to najprawdopodobniej z zaburzeń ukrwienia. Pacjentki mogą natomiast odczuwać dolegliwości bólowe.
    • U Pacjentek, które zaszły w ciążę po operacji usunięcia mięśniaków operator musi określić, czy poród powinien odbyć się przez cięcie cesarskie (gdy np. było wiele mięśniaków, bądź też, gdy została przecięta cała ściana macicy, aż do jej jamy). Należy również odczekać od 6 do 12 miesięcy po operacji, gdyż w przeciwnym razie jest znacząco zwiększone ryzyko pęknięcia ściany macicy wraz ze wzrostem płodu lub nasileniem skurczy podczas porodu.
    • Mięśniaki mogą zwiększać ryzyko skurczy przedwczesnych, przedwczesnego odklejenia się łożyska, czy odejścia wód płodowych.

„Złotym standardem” diagnostycznym jest USG przezpochwowe macicy – struktura guzów różni się od otaczającej tkanki, szczególnie dobrze widoczna w przypadku mięśniaków śródściennych. Jeśli chodzi o mięśniaki wgłębiające się w jamę macicy należy je różnicować z polipami, które częściej występują w tej lokalizacji.

Najtrudniejsze w diagnozowaniu są mięśniaki znajdujące się od strony jamy brzusznej. Gdy utrudniona jest ich ocena w USG dopochwowym lub przezbrzusznym można dodatkowo zlecić wykonanie rezonansu magnetycznego,  bądź tomografii komputerowej.

Mięśniaki macicy - macica

A teraz najważniejsze pytanie, kiedy trzeba je leczyć i jakie są możliwości terapeutyczne?

Szansa na pojawienie się ognisk złośliwych w obrębie mięśniaka jest niewielka ok. 0,1%, ale gdy występują czynniki predysponujące do rozwoju mięsaka (raka złośliwego), takie jak szybki wzrost mięśniaka szczególnie po menopauzie, wielkość powyżej 10 cm, czy Pacjentka przebyła naświetlania w obrębie miednicy mniejszej, lekarz może od razu zalecić leczenie operacyjne w postaci wycięcia macicy. Takie przypadki zdążają się jednak bardzo rzadko.

U Pacjentek, które nie mają objawów związanych z występowaniem mięśniaków, ani kłopotu z zajściem w ciążę należy przyjąć postawę wyczekującą i regularnie kontrolować zmiany. Natomiast u Pacjentek, które borykają się z wyżej opisanymi objawami należy zastosować leczenie.

Jeśli Pacjentki aktywnie nie starają się o potomstwo można zacząć od leczenia hormonalnego w postaci preparatów doustnych, bądź też wewnątrzmacicznej wkładki hormonalnej, które mogą zmniejszyć wielkość mięśniaków lub zablokować ich dalszy wzrost. Ta forma terapii ma szczególnie pozytywny wpływ w walce z obfitymi krwawieniami, ograniczając utratę krwi i bolesność miesiączek.

U młodszych kobiet, które potencjalnie kiedyś będą chciały starać się o potomstwo zalecane są operacje oszczędzające – wycięcie mięśniaków (miomektomię) metodą laparoskopową (poprzez wziernikowanie jamy brzusznej), metodą otwartą – rozcinając powłoki brzuszne jak w przypadku cięcia cesarskiego, bądź też histeroskopowo – czyli od strony jamy macicy. Polega to na wypełnieniu macicy roztworem wieloelektrolitowym przewodzącym prąd i odcięciu mięśniaka elektryczną pętlą. W ostatnich latach medycyna bardzo poszła do przodu i proponuje leczenie mięśniaków takimi metodami jak zamykanie – embolizację naczyń krwionośnych zaopatrujących mięśniaki, czy wprowadzanie sondy ultradźwiękowej niszczącej komórki guza.

U kobiet w okresie około – i pomenopauzalnym oraz takich, które nie planują już potomstwa, a mają objawy związane z występowaniem mięśniaków można wykonać operację usunięcia trzonu macicy lub całkowitego usunięcia macicy. 

Drogie Panie, mam nadzieję, że trochę udało mi się Wam przybliżyć tak zawiły temat.  Mięśniaki nie są przyjacielem kobiety – wręcz przeciwnie, ale obecnie medycyna wypracowała wiele metod leczenia i w większości przypadków znajduje rozwiązanie dla Twoich dolegliwości.  Nie bagatelizuj objawów, bo w tym przypadku czas działa na Twoją niekorzyść, pamiętaj o komforcie życia i zgłoś się do lekarza, a on omówi z Tobą możliwą i dostosowaną do Twoich oczekiwań i potrzeb terapię.

Pozdrawiam,

Dr n. med. Dorota Dobek – specjalista ginekolog-położnik, dyplomowany lekarz medycyny estetycznej, wykładowca GWSH na kierunku medycyna estetyczna dla lekarzy, starszy członek Europejskiego Towarzystwa Ginekologii Estetycznej


Zapraszamy do dyskusji na naszej stronie na portalu Facebook.